-
1 Te libertātem laudāmus
Тебя, свобода, восхваляем.Парафраза, см. Te Deum laudāmusПопробуйте-ка вы, относящиеся с надменным презрением к религиозным фантазиям, составить, если можете, свое исповедание веры, или скорее - неверия, свою нравственную теорию, свой катехизис эгоистов; посмотрите, найдется ли сто человек, которые согласятся их заучить и каждый день с радостью читать их вслух и комментировать. Сделайте еще усилие, затяните te libertatem laudamus, - и с трепетом ждите, найдет ли отклик ваш гимн. (Сен-Симон, Изложение учения Сен-Симона.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Te libertātem laudāmus
-
2 libertas
lībertās, ātis f. [ liber I \]1) свобода, воля (l. civitatis C; defendere libertatem C; dare alicui libertatem Just)in libertatem vindicare C, Sl — отпускать на волю, освобождатьl. caeli Q — открытое место, широкий простор2) право (alicui libertatem dare, ut quod velit faciat C; l. muliĕris C)l. Romana C etc. — права и преимущества римского гражданина3) вольность, самостоятельность, независимость (L Brutus, condĭtor Romanae libertatis L)4) влечение к свободе, свободолюбие (innata l. C)5) прямота, бесстрашие, смелость ( ingenii Sl)6) распущенность, разнузданность (nimia l. in aduiescentiā C); развязность ( multā cum libertate dicere C) -
3 libertas
свобода, вольность: a) естественная, физическая: ferae, in libertate naturali relictae;naturalem libert. recipere;
in nat. lib. se recipere (1. 3 § 2. 1. 5 pr. D. 41, 1. 1. 3 § 14 D. 41, 2);
b) rражданская свобода как совокупность прав и преимуществ римского гражданина (прот. рабское состояние) б) вооб. (1. 4 pr. D. 1, 5. 1. 64 D. 12, 6. 1. 106. cf. 1. 176 § 1 D. 50, 17. 1. 8 § 2 D. 46, 8. 1. 33 § 1. 1. 39 § 5 D. 3, 3);
ex possess. servitutis in libert. reclamare (1. 3 § 10 D. 41, 2. 1. 1. 3. 4 D. 40, 13);
in libert. se asserere (1. 11 § 9 D. 47, 10. 1. 2 § 24 D. 1, 2. 1. 5 § 3 D. 50, 13. cf. I. 11 D. 4, 5); Я) свободa вследствие отпущения раба на волю, отпуск на волю, datio libertatis = manumissio (1. 4 D. 1, 1): vindicta manumitten do ad libert. perducere (1. 32 D. 4, 3);
libertatem imponere (см. s. 4);
libertatis causa imposita (см. s. 3. 1. 13 pr. D. 16, 1. 1. 2 § 14. 1. 9 D. 41, 4); особ. отпущение на волю на основании завещания: libertatem dare (testamento), relinquere (1. 23 § 1. 1. 33. 38. 39. 41. 45. 48. 53. 55 D. 40, 4. 1. 26 § 1 D. 40, 5);
directo - per fideic. dare libertatem;
lib. directa - fideicommissaria (см.);
lib. praestita ab herede (1. 47 pr. D. 40, 4. 1. 43 D. 40, 12. 1. 72 § 5 D. 46, 3. 1. un. D. 40, 6. 1. 22 pr. D. 29, 4. 1. 14 § 1 D. 49, 1. 1. 8 § 16 D. 5, 2. 1. 80 D. 50. 16);
c) освобождение из-под отеческой власти (1. 18 C. 5, 4. 1. un. C. 8, 50. 1. 13 § 4 C. 9, 51);
d) свобода вещи от сервитута; при погашении сервитута non utendo требует р. право еще usucapio libertatis со стороны хозяина rei servientis: libertatem (servitutis) usucapere;
usucapio, quae libertatem praestat sublata servitute (1. 6. 7. 32 § 1 D. 8, 2. 1. 18 § 2 D. 8, 6. 1. 4 § 29 D. 41, 3).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > libertas
-
4 vindico
āvī, ātum, āre (ere LXIIT ap. AG) [ vindex ]1) заявлять претензию, обращаться с требованием, требовать (по суду) (sibi aliquid C)v. aliquem in libertatem C, L — требовать свободы для кого-л.aliquis vindicatur spondentibus propinquis L — кто-л. отпускается на свободу на поруки родственниковaliquis vindicatur in posterum diem L — притязания на чью-л. свободу откладываются до следующего дняomnia pro suis v. C — требовать всё как свою собственность3) восстанавливать, вновь принимать ( antiquam faciem O)4) (тж. v. in libertatem Cs etc.) отпускать на волю ( aliquem Dig); освобождать (Galliam Cs; virginem ad saxa revinctam O; aliquem ab omnibus vitiis C)v. rem publicam a patrum dominatione C — освободить государство от владычества патрициевv. aliquem ex dominatu alicujus in libertatem C — освободить кого-л. от чьего-л. господстваse ad suos v. C — вернуться свободным к своим5)а) охранять, оберегать, защищать, спасать (civem a miseriis C; aliquem a verberibus C; aliquem Grajorum armis V)se ab omni periculo v. Pt — отражать от себя нападенияpericlum v. PS — устранять опасностьv. se ex suspicione tanti sceleris C — оградить себя от подозрения в столь страшном преступленииlaudem alicujus ab oblivione v. C — спасти чью-л. славу от забвения6) налагать наказание, наказывать, карать ( maleficia C)in aliquem sevēre v. C — строго покарать кого-л.v. in aliquem C, Ap — принимать (суровые) меры против кого-л.v. mortem alicujus Sl — отомстить за чью-л. смертьv. se ab aliquo Sen и de aliquo PJ — мстить кому-л.8) запрещать ( aliquid legibus C)9) требовать, устанавливать«Trasimenum» pro «Tarsimeno» v. Q — установить (принять правописание) «Trasimenum» вместо «Tarsimenum»10) посвящать, отдавать ( partem noctium studiis Sen) -
5 directus
(adi.) directo (adv.) прямой, linea in directum traducta (1. 29. D. 41, 1); (1. 2 § 21 D. 43, 8); непосредственно, non directo, sed per successionem hereditas pervenit ad aliquem (1. 103 pr D. 32);verba directa, противоп. inflexa, precaria (1. 15 C. 6, 23);
directis verbis stipulationem compositae (1. 10 C. 8, 38), cp. § 1 J. 3, 15;
verbis dir. adimere hereditatem (1. 4 C 6, 35);
verbis dir. S. iure directo dare libertatem (1. 9. 10. C. 7, 2);
directo dare libertatem, противоп. per fideiconmissum;
ex directo (противоп. ex fideicomm.) ad libertatem pervenire (1. 56 D. 40, 4. 1. 12 § 2. 1. 16. 55 § 1 D. 40, 5. § 2 J. 2, 24);
libertas directa, противоп. fideicommissaria (1. 12 pr. 1. 28 D. 29, 4. 1. 11 § 2. 1. 16 § 13. 1. 22 § 1 D. 36, 1. 1. 14 C. 7, 2);
institutio, substitutio directa противоп. precaria, fideicommiss. (l. 19 pr. D. 29, 1. 1. 26 C. 3, 28. 1. 5 C. 2, 26);
directo substituere (1. 15 D. 28, 6);
donatio directa противои. mortis causa instituta sive conditione suspensa (1. 25 C. 8, 54);
actio directa, iudicinm directum: a) первоначальный иск противоп. а. utilis, аналогическому иску, который может быть предъявлен propter paritatem rationis и в других случаях, подобных тем, для которых он первоначально был предназначен (§ 16 J. 4, 3. 1. 27 § 1 D. 3, 3. 1. 47 § l D. 3, 5. 1. 13 pr. D. 9, 2. 1. 26 § 3 D. 23, 4. 1. 37 pr. D. 44, 7);
actio directo competit (1. 45 D. 24, 3);
directa in rem actio, первоначальный гражданский иск, вытекающий из права собственности, rei vndicatio, противоп. Publiciana, который претор предоставлял бонитарному собственнику (§ 4 J. 4, 6. 1. 6 C. 7, 35);
directo vindicare противоп. utilis in rem actio (1. 55 D. 24, 1);
electio erit actori utrum directo agere velit - an praetoria (1. 26 § 2 D. 9, 4);
b) противоп. actio contraria (см. contrarius s. 1. a) - иск об исполнении главного обязательства (§ 2 J. 4, 16. 1. 20 D. 3, 5); с) противоп. приготовительному иску, actio ad exhibendum обозн. - главный иск, который может быть предъявлен после изъяснения известных второстепенных обстоятельствь (напр., rei vindicatio, actio in rem) (1. 3 § 13. 1. 17 D. 10, 4);
d) противоп. a. restitutoria s. rescissoria обознач. - иск, вытекающий из гражданского права, а не в силу реституции in integrum (1. 8 § 12. 13 D. 16, 1. 1. 24 C. 3, 32);
e) противон. а. noxalis - иск, который предъявляется прямо против виновника (§ 5 J. 4, 8. 1. 26 § 4 D. 9, 4);
f) обознач. иск, который вчинается прямо (directo agere) против сына, как должника, в противоположность иску, который можеть быть предъявлен против отца, по поручению коего сын вступил в обязательное отношение, напр. act. quod iussu, de peculio (1. 3 § 4 D. 13, 6); выражения: directo agere s. condicere относятся также к искам, вытекающим из обязательств filii-familias, servi, institoris, magistri navis, - которые вчинались против отца, господина, собственника промышленных заведений, хозяина корабля, противопол. act. adiecticiae qualitatis (§ 8 J. 4, 7. 1. 84 D. 17, 2).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > directus
-
6 assero
I as-sero, sēvī, situm, ereсеять, сажать (подле чего-либо) (vītes Cato, Vr)II as-sero, serui, sertum, ere1) юр. объявлять, признаватьa. manu aliquem liberali causa Pl, Ter или in libertatem Vr (ingenuitatem L, Su) — объявлять кого-либо свободнымaliquem in servitutem a. L, Su — объявить кого-л. рабом2) защищать, ограждать, охранять (libertatem, dignitatem Su)a. se ab injuria oblivionis PJ — предохранить себя от несправедливого забвения3) претендовать, присваиватьsapientis sibi nomen a. Q — иметь притязания на (приписывать себе) звание мудрецаaliquem caelo a. O — признать за кем-либо небесное происхождениеse studiis a. PJ — посвятить себя (литературным) занятиям -
7 vindiciae
претензия, требование, искpostulare vindicias secundum libertatem L — требовать отпущения на волюvindicias dare (decernere) secundum libertatem L — признать иск в пользу (временного) дарования свободы (лицу)vindicias ab libertate dicere или vindicias dare (decernere) secundum servitutem (или ab libertate in servitutem) L — признать рабом, присудить к отдаче в рабство -
8 ad
(praep.) обозн. 1) направление, движение, к, accedere ad locum aliquem (1. 4 pr. D. 1, 8);adire ad fontem (1. 3 § 3 D. 8, 3);
aditus ad aliquem (1. 19 D. 2, 4);
vocari ad aliquem (1. 1 pr. D. 2, 5);
confugere ad aedem, ad actionem, defensionem etc. (см. confugere);
accedere ad emtionem, hereditatem, possessionem etc. (см. accedere s. 2);
pervenire ad annos, ad pubertatem, civitatem, libertatem, dignitatem etc. (см. pervenire s. 2);
perducere ad libertatem (см. perducere s. 1);
2) цель, для, на, procuratorem dare ad aliquid (1. 28. 42 § 4. 5. 1. 43 pr. D. 3, 3);adspirare ad magistratum (см. adspirare).
tutor datus ad universum patrimonium (§ 17I. 1, 25);
debitor conventus ad solutionem (1. 47 pr. D. 2, 14);
relinqui ad alimenta (1. 8 § 15 D. 2, 15);
ad refectionem fornacis etc. praestari (1. 58 § 2 D. 19, 2);
ad monumentum aedificandum dare (1. 40 § 5 D. 35, 1);
3) последствие, результат, ad irritum revocare (1. 7 C. 2, 51);sumtus ad honores factus (1. 45 pr. D. 3, 5).
4) при означ. времени показ. а) наступление определенного срока, к, в, ad diem (1. 6 § 1 D. 18, 1. 1. 34 D. 28, 5. 1. 77 D. 45, l);ad utilitatem cedere (1. 16 C. 5, 71).
ad tempus (1. 4 pr. D. 8, 1. 1. 44 § 1 D. 44, 7);
b) размер, предел, границу, до, ad modum exilii ferre sententiam (1. 39 § 1. D. 40, 12);
ad quartam solam admitti (1. 22 § 1 D. 1, 7);
ad certum pondus locare (1. 30 § 2 D. 19, 2);
5) отношение к вещи или лицу, pertinere ad (1. 11 § 10 D. 32, 1. 16 § 7 D. 39, 4. 1. 3 § 1 D. 43, 3);ad aliquid, некоторым образом (1. 1 pr. D. 37, 5).
6) при, под, в, подле, subsidere ad aliquem (1. 62 § 1 D. 35, 1);transferri, transmitti ad aliquem (см. transferre, transmittere s. 3); по отношению к, напр. locum habere ad aliquid (1, 34 pr. D. 12, 2): ignosci ad aliquid (1. 157 pr. D. 50, 17).
ad parietem (1. 13 pr. 1. 19 § 2 D. 8, 2);
codicilli ad testam, facti (1. 36 pr. D. 29, 1);
7) по, ad exemplum (1. 1 § 1ю D. 3, 4);ad manum habere (1. 19 § 5 D. 16, 1).
ad similitudinem (1. 35 § 8 D. 4, 6. 1. 9 § 1 C. 5, 9): ad instar (1. 4 § 1 C. 6, 28);
ad arbitrium suum (1. 42 D. 23, 3);
8) через, напр. ad annum (=post a) liber esto (1. 18 § 2 D. 40, 4). 9) против, appellare ad aliquem = adversus aliquem (1. 1 D. 49, 9).numerare annum ad dies (1. 134 D. 50, 16).
-
9 asserere
1) утверждать в, суде требовать, поср. представителя (assertor) домогаться, напр. прав состояния, свободы, ass. se in libertatem (1. 11 § 9 D. 47, 10);ex libertinitate ingenuitati se ass. (1. 2 § l D. 40, 14);
ex servitute in libertatem se ass. (1. 5 C. 7. 16);
assertus, тот, которого свободы требуют в суде (1. 2 C. 7. 17); т. к. о других правах, притязаниях, напр. dominum se ass. (1 1 § 2 D. eod.);
2) оправдывать, доказывать (1. 1 C. 5, 48). 3) подсадить, arlores (1. 7 § 3 D. 7, 1). 4) assertus, снабженный, наделенный, privilegiis ass. (1. 136 с. Th. 12, 1).sibi ass. partem heredit. (1. 1 § 2 D. 5, 4) procurationem (1. 25 D. 3, 3).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > asserere
-
10 eripere
1) вырывать, освободиться (1. 4 pr. D. 2, 7);in ius vocatos vi erip. (1. 1 pr. eod.);
vi latronum ereptum (1. 5 § 4 D. 13, 6. cf. 1. 27 D. 49, 15);
e pecoribus a bestia ereptum aliquid (1. 8 § 2 D. 10, 2. cf. 1. 44. D. 41, 1);
res, possessw vi erepta (1. 15 D. 41, 2. 1. 5 C. 41, 3. 1. 17 D. 43, 16);
eripi ab hominibus = desinere inter homines esse (1. 56. 57 D. 31);
2) отнимать, лишать, ius ordinarium erip. pupillo (1. 10 D. 37, 10);se eripere, вырваться (1. 43 pr. D. 21, 1).
erip. alicui libertatem (1. 31 pr. D. 36, 1);
3) освобождатъ, спасать: erip. aliqnem a latrunculis vel hostibus (1. 34 § 1 D. 39, 5), ab administratione tutelae (1. 8 C. 6, 37). 4) привести в другое состояние: servus eripitur in s. ad libertatem (1. 9 D. 40, 8. 1. 15. 17 C. 7, 4. 1. 3 C. 7. 15).hereduatem (1. 26 D. 48, 10); (1. 49 D. 49, 14); (1. 7 § 1 D. 48, 20).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > eripere
-
11 servitus
1) рабство, неволя, прот. libertas s. b (1. 4 pr. § 1 D. 1, 5);ex servitute in libertatem litigare, reclamare (см. libertas s. b. и proclamare s. 3);
2) служба, обязанности рабов (1. 13 § 2 D. 34, 1. 1. 27 § 8 D. 48, 5); тк. (collect.) рабы (1. 195 § 3 D. 50, 16). 3) служебность, сервитут, который есть вещное право на чужую вещь (ius in re aliena), направленное к исключительной выгоде определенного лица или определенного недвижимого имущества, право, в силу которого управомоченный может или пользоваться чужой вещью, или устранять, ограничивать других (даже собственника) в определенном пользовании. Смотря по цели сервитуты делятся на личные и вещные (1. 1 D. 8, 1. 1. 15 pr. eod. 1. 20 § 3. 1. 34 pr. D. 8, 3. 1. 1 § 1 D. 8, 4. Gai. II. 14. 17. 64. 73. 86. 95. 1. ?5 § 1 D. 8, 1. tit. D. 8, 2);ex servit. in libertatem - ex libertate in servit. petere aliquem (см. petere s. b.).
rusticorum (tit. D. 8, 3); выражение servitus обоз. не только право, основывающееся на этом юридич. отношении, servitutem acquirere, retinere, vindicare, sibi competere, contendere (1. 8 § 1. 1. 11. 12 D. 8, 1. 1. 2 pr. D. 8, 5), но тк. вытекающее из него обязательство, обязанность, servitutem imponere (1. 2. 8 pr. 19 D. 8, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > servitus
-
12 usucapere
приобретать право собственности вследствие владения чужой вещью в продолжение законом определенного срока, iusto titulo и bona fide;usucapio, давность как способ приобретения собственности (tit. I. 2, 6. D. 41, 3. seq. C. 7, 26-31. 1. 3 D. cit. 1. 28 pr. D. 50, 16);
usucapere libertatem (servitutis), usucapio, quae libertatem praestet sublata servitute, относительно прекращения городских сервитутов, причем кроме непользования сервитутом требуется еще т. н. usucapio libertatis со стороны хозяина служащего участка, т. е. требуется, чтобы praedium serviens в продолжение всего давностного срока находилось во владении в таком виде, чтобы осуществление служебности было невозможно, напр. через более высокую постройку вопреки servitus altius non tollendi (1. 6. 7. 32 D. 8, 2); также приобретение сервитута по давности (1. 4 § 28 D. 41, 3).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > usucapere
-
13 calco
āvī, ātum, āre [ calx II ]1) попирать, наступать (ногой), топтать (viperam O; pede alicujus calcari T); ходить, проходить2) попирать, подавлять, угнетать, притеснять (libertatem L; amorem pedibus O; gentem Just); глумиться (aliquid quasi fastidiendo c. Q)3) давить, выдавливать (uvas Cato, Vr, O)4) опошлять, делать избитым ( verba calcata Sen — см. calcatus Í, 2.)5) вдавливать, втаптывать ( clipeum alicui in pectora St) -
14 concedo
con-cēdo, cessī, cessum, ere1) уходить (a foribus, ab aliquo Pl; ex aedibus Ter); уезжать, отбывать ( Neapolim T); переходить (ad januam Ter; in hiberna, trans Rhenum T)c. loco Ap — войти (стать) на своё место ( о вывихнутом суставе)2) (тж. c. vitā T, c. naturae Sl и c. fato T) уходить из жизни, умирать T3) уступать, покоряться (alicui Pl и alicui rei C etc.); повиноваться, подчиняться (matri Ter; postulationi alicujus C)4) соглашаться ( veris H)5) проходить, утихать ( irae concessĕre deorum V)6) прощать, извинять ( omnibus omnia peccata и aliēnis peccatis C)aliquem alicujus precibus c. T — помиловать кого-л. по чьей-л. просьбе7) отдать, уступить, пожертвовать (Siciliam L; partem octavam pretii PJ)8) позволять, разрешать (alicui quidquid velit C; ludum pueris H)non hommes, non di, non concessēre columnae H — (писать посредственно) не разрешили (поэтам) ни боги, ни люди, ни книготорговцы (см. columna 1.)ingemiscere nonnumquam viro concessum est C — иногда можно застонать и мужчинеconcessa petere V — просить о том, что дозволено, т. е. возможного9) предоставлять, давать (tempus quiēti Sl, oppidum militibus ad diripiendum Cs); даровать (libertatem Cs; vitam Hirt)10) решиться (пойти на что-л.)11) признавать ( alicui victoriam Just)c. alicui primas in aliquā re partes C — признать за кем-л. первенство в чём-л.c. in matrimonium Just — вступать в бракc. in condiciones L — принять условияc. in sententiam alicujus L — согласиться с чьим-л. мнениемc. in dicionem (или dominationem) Sl, L — подчиниться властиc. in deditionem L — сдаться -
15 conservo
cōn-servo, āvī, ātum, āre1) хранить ( cives suos incolumes C); сберегать ( rem familiarem C); охранять ( rem publicam C); соблюдать (ordinem rerum, fidem datam C); выполнять (jus jurandum, mortui voluntatem C); беречь ( libertatem C); сохранять ( pristīnum animum erga aliquem L)2) щадить (sc. hostes Cs); спасать ( nommes miseros C) -
16 corrumpo
cor-rumpo, rūpī, ruptum, ere1) портить, повреждать (stomachum Scr; conclusa aqua facile corrumpitur C; c. oculos lacrimis Pl); расстраивать, расточать ( res familiares Sl); приводить в упадок (c. mores Nep, C)c. magnas opportunitates Sl — упустить (не суметь использовать) прекрасные возможности2) истощать, изнурять, замучить ( corrupti equi macie Cs)3) уничтожать, истреблять (frumentum incendio Cs; domum igni Sl); разбивать ( suas spes Sen); губить, разрушать ( libertatem T)4) обольщать, соблазнять (mulierem Ter; ingenuam virginem VM); развращать, совращать (juventutem Q; aliquem ad scelus и in spem rapinarum T); подкупать (aliquem pecuniā C; largitione Nep, C; pretio C; donis Sl); тж. просто c. (c. aliquem, ut aliquid faciat L)5) искажать, извращать, фальсифицировать (tabulas publicas C; formam gloriae alicujus C; aliquid in adulationem T)littera Graeca corrupta Latino sono O — греческая буква, искажённая латинским произношением6) позорить, бесчестить ( nobilitatem acceptam Sl) -
17 defendo
dē-fendo, fendī, fēnsum, ere1) отражать, давать отпор (hostem Enn etc.; vi vis illata defenditur C); отвращать, отводить ( pericula C)d. crimen C — отклонить от себя обвинениеd. bellum Cs — вести оборонительную войнуd. aliquem ab aliquā re Cs etc. (alicui rei V) — отвращать что-л. от кого-л., ограждать кого-л. от чего-л.2) защищать, оборонять (aliquem ab injuriā alicujus Cs; castra ab hostibus Cs; d. se adversus populum Romanum C)d. frigus H и a frigore V — защищать от холода3) утверждать ( aliquid C)ille nihil ex his sponte susceptum, sed principi paruisse defendebat T — он (Суилий) утверждал, что всё это он делал не по собственной воле, а подчиняясь государюverissime defenditur numquam aequitatem ab utilitate posse sejungi C — совершенно правильно утверждают, что справедливость не может быть отделена от полезности4) исполнять ( officium censurae C); играть роль (d. actorum partes officiumque virile H)5) юр. возбуждать судебное дело, преследовать по суду ( necem alicujus Dig)d. aliquem in libertatem Dig — требовать возвращения свободы кому-л -
18 do
I dō, dedī, datum, dare1)а) давать (d. alicui bibere Pl, Cato; d. pecuniam C)qui dedit beneficium, taceat Sen — кто сделал доброе дело, пусть молчит (об этом)б) подавать, протягивать (alicui manum O etc.; aliquid in manum Pl)перен. d. manus C, Cs, Nep — сдаваться, признавать себя побеждённымв) предлагать ( accipere quod datur C); раздавать ( frumentum plebi VP); выдавать ( praemium pro pietate C)d. filiam in matrimonium Cs — выдавать дочь замужг) даровать (vitam C, V; libertatem C); разрешать, позволять (d. bonum malumque dignoscere Sen)iter alicui per provinciam d. Cs — разрешить кому-л. проход через (свою) провинциюд) преподносить, дарить, приносить (в дар) (alicui dona Pl; alicui aliquid dono Ter, Nep); передавать, вручать ( alicui litteras ad aliquem C)d. fibellum C — подать жалобуaliquem defensum d. V — защитить кого-л.d. motus Lcr — приводить в движениеplus stomacho, quam consilio d. Q — руководствоваться больше своим пылом, чем рассудкомscripta foras d. C — выпускать в свет сочинения2) приносить в жертву ( deo exta O); посвящать, воздвигать, строить (deo templum O)3) порождать, производить на свет (liberos Ctl; prolem V)4) образовывать ( longos tortūs V)d. impĕtum L — ворваться5) отправлять, посылать ( litteras ex Trebulano C)6) вносить, платить (aes и aera H, O etc.); понести (poenas C etc.); доставлять ( apes mella dant O)materiam d. invidiae C — давать пищу ненависти7) делать ход в игре (d. calculum C)calculus datus C, Q — ход8) отпускать, ослаблять ( lora V)d. laxas habenas V — опустить поводья9) устраивать (alicui cenam Pl, Ter, C etc.; ludos populo L); ставить на сцене, инсценировать (fabulam Ter, C)10)а) наносить, причинять (alicui damnum Ter; vulnera ferro O)d. ruinas (stragem) Lcr — производить разгромvela d. ventis O, V — распустить паруса по ветруd. verba ventis O — пускать слова на ветерd. verba alicui Ter — надуть кого-л.d. alicui civitatem VP — предоставить кому-л. право гражданства11)а) проливать ( lacrimas O); наливать ( vinum in manūs Pt); испускать ( lucem H)d. fumos O — дымитьсяб) издавать (sonum V; gemitum O)12)а) произносить (voces, dicta O, V)б) сообщать, рассказывать, называть ( unum da mini ex oratoribus illis C)paucis dabo Ter — (почему это случилось), я расскажу в немногих словахiste qui sit, da nobis V — скажи нам, кто онquem mihi dabis, qui aliquod pretium tempori ponat? Sen — кого ты мне назовёшь, кто хоть сколько-нибудь умел бы ценить время?13) закидывать ( retro capillos O); класть, вкладывать, опускать (corpus tumulo O; urnae ossa Pers); погружать ( in fluvios ardentia membra Lcr)d. bracchia collo V — обнять руками за шею14) заковывать ( monstrum catenis H)15) ставить, натягивать (vela carinae O; fila lyrae O); протягивать ( bracchia ad aliquid O)16) подставлять ( alicui cervīces C)terga d. (= vertere) C, L, O etc. — обратиться в бегство17) отводить ( alicui locum in theatro T); посвящать ( noctem spmno O и quieti L)quae dederam supra, relego Pers — то, что я допустил раньше, беру назадdasne animes morte interire? — Do vero C — признаёшь ли, что со смертью погибают (и) души? — Да, признаю19)а) вменять (aliquid laudi, crimini alicui C); назначать ( alicui diem PJ); обрекать (aliquem exitio Lcr, O; morbo mortique Lcr; urbem excidio ac ruinis L)d. aliquid famae H, T — сделать что-л. в интересах репутацииб) повергать (aliquem in luctum O, in timorem Pl)20)а) бросать, швырять (aliquem in и ad terram Lcr, Pl)ambitione praeceps datus est Sl — честолюбие (Мария) его и погубилоб) ввергать ( aliquem in caveam Pl); предавать ( corpus sepulturae Su)d. aliquem in ruborem Pl — вогнать кого-л. в краску (заставить покраснеть)21) помещать, отдавать ( aliquem in hanc domum Ter); отправлять ( aliquem Luceriam L)22) вверять, передавать (filiam genero V, O; infantem nutrīci O)23) внушать, вдохнуть (spem C; animos O); наводить, навеять ( alicui somnum O)24) причинять ( alicui dolorem C)25) назначать (aliquem comitem QC; arbitrum C); определять, класть (finem alicui и alicui rei O etc.)26)а) обращать ( hostes in fugam Cs)sese d. in fugam и fugae C — обращаться в бегство (см. тж. ниже sub dare se 4.)27) прощать ( aliquid alicui C)28) решатьd. rationem alicujus rei Pl, rhH. — отдавать отчёт в чём-л.nomen d. C — явиться, за писаться, поступить (преим. на военную службу)do, dico, addico Vr, Macr — предоставляю (права), произношу (приговоры), присуждаю ( юридическая формула — « tria verba» O — которой претор официально выражал свои права и функции)II dō: как dare se (или dari)ubi sidĕre detur O — (облетая затопленную землю, птица ищет), где бы можно было сестьpotestates, quas licet sentire, non datur cernere Ap — силы, которые можно ощущать, но которых нельзя видеть2) показываться ( dare se urbi Vop)3) обнаруживать себя, выказать себя (d. se alicui placidum O)aequo se d. campo V — выйти в чистое поле (для сражения)se obvium alicui d. L — повстречаться с кем-л.se d. alicui in conspectum C — предстать перед кем-л.4) войти ( in medias acies V)se d. intro C — проникнуть внутрьsese fluvio (dat.) d. V — броситься в рекуse tecto d. H — спрыгнуть с крышиse in viam d. C — пуститься в путьd. se fugae C — пуститься бежатьsese in pedes d. Pl — удирать5) принимать участие (convivio Su; in bella V)6) покоряться, подчиняться, уступать, поддаваться, сдаваться (alicui Pl, Ter, C etc.)7) представиться, быть в распоряжении8)а) предаваться (quieti, somno C, PJ etc.; voluptatibus C)d. se vento Cs — плыть по воле ветраб) посвящать себя (huic generi litterarum C; ad legendos libros C)d. se auctoritati senatūs C — стараться поднять авторитет сената9) вести себяita dat se res Poëta ap. C — так обстоит делоprout tempus ac res se daret L — в зависимости от того, как сложатся время и обстоятельства (смотря по обстоятельствам)III dō (греч.) Enn, Aus = domum (acc.) -
19 erectus
1. ērēctus, a, umpart. pf. к erigo2. adj.1) направляющийся вверх, стоящий отвесно (prora Cs; status C); поднятый (устремлённый) ввысь ( vultūs O)2) отважный, мужественный (animus C, H, T)3) возвышенный (ingenium Sen, T)4) гордый, прямой ( incessus T)5) напряжённый, насторожившийся ( judex C); внимательныйe. expectatione L — с нетерпением ожидающий6) устремлённый, рвущийся ( ad libertatem recuperandam C) -
20 exaequo
ex-aequo, āvī, ātum, āre1) выравнивать, делать ровным ( planitiem Vtr)2) уравнивать, делать равным (tumulos tumulis bH; omnium dignitatem C)e. libertatem L — сделать свободу равной для всехomnem vitam ad regulam unam e. Sen — подчинить всю жизнь одному правилу (принципу)argentum argento e. Pl — серебро возместить серебром жеe. aliquem cum aliquo (или alicui) C etc. — ставить кого-л. наряду с кем-л. (приравнивать кого-л. к кому-л.)exaequari cum aliquo Sl (alicui C), se e. cum aliquo C или exaequare aliquem O — стать на один уровень с кем-л., быть равным кому-л.e. aliquem dignitate Cs — сравняться с кем-л. в достоинстве
См. также в других словарях:
Libertatem quam peperere — Libertatem quam perperere über dem Rathausportal Libertatem quam peperere, vollständig Libertatem quam peperere maiores digne studeat servare posteritas, mit der Bedeutung: Die Freiheit, die schwer errungen die Alten, möge die Nachwelt würdig… … Deutsch Wikipedia
Beneficium accipere, libertatem vendere est. — См. Заниматься самому продаться … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
quotiens dubia interpretatio libertatis est, secundum libertatem respondendum erit — /kwowsh(iy)enz d(y)iiwbiya intarprateysh(iy)ow libarteytas est, sakandam libarteytam respondendam ehrat/ Whenever there is a doubt between liberty and slavery, the decision must be in favor of liberty … Black's law dictionary
quoties dubia interpretatio libertatis est, secundum libertatem respondendum erit — /kwowshiy(iy)z d(y)uwbiya intarprateysh(iy)ow libarteytas est, sakandam libarteytam respondendam est/ Whenever the interpretation of liberty is doubtful, the answer should be on the side of liberty … Black's law dictionary
Quotiens dubia interpretatio libertatis est, secundum libertatem respondendum erit — Whenever the construction or interpretation of liberty is in doubt, it shall be resolved in favor of liberty … Ballentine's law dictionary
MANUMISSIO — origo et allectio seu adoptio in cives, olim cives fecit. Tribus autem modis servos manumitti consuevisse. Suetonius, Interpres Topicorum Ciceronis, affirmat: Aut, si quis, consentiente vel iubente Dominô, nomen suum in censum detulisset: aut… … Hofmann J. Lexicon universale
liberté — Liberté, et franchise de parler, et vivre comme on veut, Libertas. Liberté accoustumée, Tradita atque inculcata libertas. La liberté qu on a de ses ancestres, et en laquelle on a esté nourri, Tradita atque inculcata libertas. La liberté est… … Thresor de la langue françoyse
INGENUITATIS Jura — assertis in libertatem ac manumissis olim non statim conferebantur, sed alio actu legitiivo opus erat, quo iura haec manumissi, consequerentur et natalibus restituerentur, l. tit. Cod. de iure aur. annul. et de natal. restit. Vide infra ubi de… … Hofmann J. Lexicon universale
Liste lateinischer Phrasen/L — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Inhaltsverzeichnis 1 … Deutsch Wikipedia
COLLIBERTI — dicuntur in Iure Civili, qui ab eodem domino seu patrono, cuius servi fuerant, libertate donati sunt. Apud Francos vero, nec inter omnino libros, nec inter omnino servos, censebantur, sed mediam inter utrosque conditionem tenentes, ad hos tamen… … Hofmann J. Lexicon universale
COMMENDATI — apud Recentiores, dicuntur Liberti, qui Patroni, seu Manumissoris patrocinio post libertatem impetratam se commendabant. Quippe per Chartam ingenuitatis, servô in libertatem assertô, facultas dabatur, seu Ecclesiae, seu alterius cuiusdam, qui… … Hofmann J. Lexicon universale